Stel, je praat met iemand die alleen de linkerkant van zichzelf zichtbaar maakt aan de ander. Die persoon beweegt zich dan zijwaarts als een krab. Dat is natuurlijk erg gekunsteld. Als je hem dan vraagt waarom ie dat doet zegt ie: ‘ik wil zakelijk en privé gescheiden houden. De andere kant is mijn privékant.’
Iets om uit te proberen thuis. Één kant van je laten zien. De andere kant verhullen. Het kan niet. Het werkt op de lachspieren.
Doorgeslagen Taylorimse
Zakelijk en privé scheiden is een mythe. Een mythe is een verhaal dat veel mensen kennen, maar dat niet werkelijk is gebeurd [uit: encyclo.nl]. Die mythe komt voort uit een Tayloristische benadering van arbeid. De arbeider wordt als productiemiddel gezien in een dominant productieproces. De arbeider die zonder emoties, zonder inbreng van zijn menselijkheid, werkzaamheden verricht. Ingefluisterd door het industrialisatie tijdperk, dat is doorgeslagen en bijna tot standaard was geworden en nu een obstructie wordt voor goede samenwerking.
Taylor is de grondlegger van de wetenschappelijke bedrijfsvoeringsgedachte: arbeidsprestaties verbeteren door het productieproces uiteen te rafelen. Op het Taylorisme is veel kritiek. Er is weinig ruimte voor de sociale behoefte van de mens, zoals waardering en erkenning. Een tweede kritiek is de extreem doorgevoerde arbeidsverdeling. Iedereen heeft de focus op zijn eigen, kleine mini taakje en daarmee ontstaat een gevoel van machteloosheid, zinloosheid en zelfvervreemding: het gevoel dat wat een persoon nu doet, geen enkele waarde heeft. Vrij naar Wikipedia.
Inmiddels zijn de tijden sterk veranderd. En zo langzaamaan druppelt het besef binnen in het werkveld dat we zonder ‘het goede [persoonlijke en kwetsbare] gesprek’ er niet meer uit komen. Meer systemen, regels, structuren, procedures en methoden hebben de mens uit de werkprocessen gedrukt en dat voldoet niet meer.
Zakelijk lijkt de norm
Toch gebeurde het vorige week weer in een technische context waar iemand aangaf, ‘ik scheid zakelijk en privé. Daarmee bedoelt de man dat hij op zijn werk gericht is op de zaak en het doel. ‘Zakelijk’ als de snelle – cut the crap- weg naar het resultaat waarvoor je ‘aan de lat staat’. Zonder emotionele, persoonlijke en tijdrovende omhalen. Het zakelijk impliceert het lineair verlopen van werkactiviteiten. Daarvoor geldt: als dit dan -automatisch’- dat, waarvan bekend is dat dat niet waar is.
De weg naar werksucces is altijd die omweg.
Privé is niet (meer) te scheiden
Het zakelijk en privé scheiden statement werd hem ontlokt omdat we de reden wilde ontdekken achter de uitermate slechte onderlinge samenwerking. ‘Samenwerking is zo slecht omdat we niet weten wat we van elkaar verwachten in de taak. Aha, dus als we dat elkaar mededelen zijn we eruit? Nou, we luisteren ook niet goed naar elkaar. Aha, dus als we beter luisteren zijn we eruit? Nou, we gunnen elkaar niet om succes te hebben’.
Luisteren, gunnen, loslaten, eerlijk zijn, vertrouwen hebben, je over iets heen zetten, vergeven, positief zijn, opnieuw beginnen, zijn allemaal vaardigheden of zijnskenmerken die in het persoonlijke domein liggen. Iemand kan goed luisteren, wil eerlijk zijn werk doen, gunt de ander zijn winst, kan fouten van de ander laten gaan. Hoezo zakelijk?
Wanneer we zitten in een vervelende thuissituatie of met ander gedoe, is dat natuurlijk ook merkbaar op het werk. Misschien hou je ‘t even vol om ‘normaal’ te doen. Het langer ophouden wordt ongezond en lastig. Iedereen weet dat wanneer je je lang anders moet voordoen dan wat er in je omgaat geeft ontstaat er spanning. Het zet jouw lichaam letterlijk onder interne spanning: het normaal functioneren aan de ene kant en de zorgen en moeilijkheden waarover je denkt aan de andere kant.
Tel daarbij op de 20-40 uur in de week dat je je beweegt in de werksfeer dan is dat een hele lange relevante tijd waar je een opgekropt privé zou hebben. Het niet onderkennen dat je ook mens bent met je ditjes en datjes dat bemoeilijkt de samenwerking. Daarom huldig ik de stelling:
Juist doordat we zakelijk en privé denken TE MOETEN SCHEIDEN, loopt samenwerking en de onderlinge relatie stroef!
Wat in je zit is uiterlijk merkbaar
Alles wat in je zit: plezier, verdriet, (oude) pijn, teleurstelling, blijdschap, woede, onbegrip, warmte, kilte beweegt mee in het werk. Omdat jij op die ‘energie’ de dingen/mensen/activiteiten in beweging zet. Daarnaast doen gesprekken, wat de ander doet of laat, iets met jou. En dat laatste wordt nog wel eens betwijfeld ‘nee, hoor, dit doet me niets’. Maar ondertussen borrelt het, ben je geraakt en zin je op een gepast antwoord. Dát doet het met je. En anderen zien het aan je.
Laatst sprak ik iemand die in zijn negatieve woorden over zichzelf en zijn cynische manier van spreken over het werk zich verraadde hoe onzeker hij was over zijn eigen toekomst. Een hele goede kerel. Maar niet in staat om gewoon aan te geven dat hij het moeilijk heeft -ze hadden hem een andere functie gegeven-, dat je daardoor even je oriëntatie kwijt bent. In plaats daarvan ging hij in de subtiele aanval tegen iemand die het goed met hem voorhad.
Als je niet of moeilijk over persoonlijke dingen kan spreken, dan spreek je er vermoedelijk in je eigen kring ook niet makkelijk over. Je bent toch immers de persoon die ’tough’ is. Die zelf zijn boontjes wel dopt. Ik ken die persoon want die ben ik lang geleden zelf geweest.
Het niet kunnen aangeven wat er in je omgaat, bewust of onbewust, maakt dat de werkelijkheid en hoe jij je ertoe verhoudt uiteen gaat lopen. Je raakt er los van en uiteindelijk kan het voor omstanders moeilijk worden om zich nog in jou te herkennen. Met je te werken. Je wordt onnavolgbaar en lastig benaderbaar: het is zichtbaar dat er iets met je is maar je wilt/kunt het zelf geen opening en woorden geven.
Vorige week heb ik een FANTASTISCHE documentaire gezien waarin je de uitwerking kunt zien van niet onderkende teleurstelling en pijn https://www.2doc.nl/documentaires/series/2doc/2018/september/the-work.html.
Het zijn ÜBER TOUGH GUYS die in hun onmacht tot geëxalteerd geweld zijn gekomen. Ze hebben die pijn en teleurstelling overschreeuwt met bruut geweld, moord en doodslag. In deze documentaire zie je dat in iedereen, zelfs de meest geharde persoon, een zacht mens schuilt die hunkert naar warmte en medemenselijkheid. Mijn volgende blog zal uitgebreid stilstaan bij deze documentaire.
Wat we nu zien
Omdat zakelijk en privé scheiden een kunstmatig en een niet werkend concept is, worden nu steeds meer bijeenkomsten belegd waar de mens achter de mens aan bod komt. Er zijn bedrijven die elke maand met elkaar een ‘off-site’ hebben en spreken over wie ze zijn, waar ze tegenaan lopen in het werk, wat ze fijn en lastig vinden van zichzelf en ook van de ander. Hoe daarmee om te gaan.
Dit vindt niet alleen plaats in de zachte sector, maar ook in de ‘zakelijke’ hoog technische, specialistische en in de ‘harde’ bankwereld.
Elk project van enigerlei omvang start tegenwoordig met een project start-up waarin niet alleen de aanstaande zaken worden gedeeld maar ook de lamp wordt gezet op de mensen, waar hun zorg zit, wat ze zouden willen. Om zo ook meer begrip te hebben voor elkaar en voor de persoonlijke inbreng. Deze worden weer opgevolgd door project follow-ups waarin wordt teruggekeken op de afgelopen tijd. Ook hier het gesprek over: wat vond je niet goed gaan, wat was lastig en waar ging het prima. Om in persoonlijke gesprekken te leren hoe we beter met elkaar kunnen samenwerken. Zowel inhoudelijk als persoonlijk.
Onze daily stands is ook een manier om meer de persoonlijke struggle die we ervaren in het werk met mensen te delen. Want, er is behoefte aan onderlinge steun. Behoefte aan begrip. Behoeft aan gewone oprechte warme menselijkheid in het werk.
Er komt meer ruimte voor het informele gesprek. Dit wordt gefaciliteerd in kantoren met gezellig ingerichte bijna café settings, benen-op-tafel-overleggen, teamcoach sessies, de hei-sessie en off-sites. Informeel met elkaar spreken zorgt ervoor dat we dichterbij elkaars persoonlijke wensen, gedachtes en zorgen komen. Het brengt ontspanning en daardoor zijn we geneigd meer van onszelf te laten zien.
Daarom
Bevorder, als je kunt, het persoonlijk gesprek in jouw organisatie of project. Zeker als de samenwerking niet goed verloopt, want daar ligt veelal de oplossing. Dat lijkt een open deur maar te vaak nog wordt gegrepen naar het veranderen van procedures of het spreken over taken daar waar we allemaal weten het zit dieper, in de persoonlijke onderlinge relatie, ligt.
Werk aan het versterken van de onderlinge persoonlijke relaties. Want zoals Jan Bommerez al zei ‘je kunt met sterke personen en zwakke relaties geen goede organisatie bouwen maar met sterke relaties en gewone mensen wel’. Wees een heel mens in je werk.
Dit is een bijdrage van De Externe Voorzitter gebaseerd op onze werkpraktijk. Mocht je herkenning hebben met dit thema en helpt het woorden te geven aan jouw werkpraktijk, mocht je iemand met dit artikel kunnen helpen, stuur het dan vooral door.